مبانی و راه‌حل‌های ملاصدرا در مسئلة شر

در این نوشتار، مبانی و راه‌حل‌های ملاصدرا در مسئلة شر بررسی شده است. وی از جمله فیلسوفانی است که با تلاش وافر، ضمن طرح انواع شبهاتی که صفات کلیدی علم، قدرت و خیرخواهی خداوند را نشانه رفته‌اند و به تبع آن احسن‌بودن نظام عالم را نیز زیر سؤال برده‌اند، با مددگرفتن از اصول و مبانی حکمت متعالیة خود، راه‌حل‌های منطقی برای آن‌ها ارائه می‌کند و همچنان بر اعتقاد خود به خیر محض‌بودن خدا، قدرت مطلقه، حکمت بالغه، علم بی‌منتها و احسن‌بودن نظام صادر از او تأکید دارد. اصلی‌ترین مبنای ملاصدرا در پاسخ‌گویی به شبهات در این زمینه اصالت وجود است و راه‌حل‌های اساسی او در این خصوص، از الگوی عدمی‌بودن شر و مجعول بالعرض بودن آن تبعیت می‌کند، یعنی همان راه‌حل‌هایی که فیلسوفان یونان باستان نظیر افلاطون و ارسطو در این باب عرضه کرده‌اند، اما نوآوری ملاصدرا در این باب بازگشت به استفادة کاربردی از اصل اصالت وجود و مساوق قراردادن آن با خیر است، علاوه بر این‌که از براهین لمّی و انّی در حل مسئله مدد گرفته است؛ مهم‌ترین یافته‌های وی حل مشکل ثنویت و هموارکردن بستر توحیدی در حوزة عمل و نظر برای هضم مسئلة شر و پاسخ‌گویی مناسب به شبهات مطرح‌شدة آن است. این بحث در مقالة حاضر به‌تفصیل بیان می‌شود.